ไขผึ้ง หรือ ขี้ผึ้ง กันแน่นะ!?

6 ปีที่ผ่านมา

โดย เจ้าของร้าน

ที่รู้จักทั่วไปว่าขี้ผึ้งนั้นที่ถูกควรจะเรียกว่า ไขผึ้ง เพราะเป็นสารที่มีคุณสมบัติทางเคมีเป็นไข (wax) ผลิตจากต่อมไข (wax glands) ซึ่งมีอยู่ 4 คู่ซ่อนอยู่ภายในปล้องท้องด้านล่างของผึ้งงาน ผึ้งงานตัวเต็มวัย จะมีต่อมไขนี้เจริญดีที่สุดเมื่อมีอายุประมาณ 2 อาทิตย์ โดยที่มันจะผลิตไขผึ้งออกมาในรูปของเกล็ดบาง ๆ สีขาว บริสุทธิ์เหมือนสีนํ้านม ผึ้งงานใช้เกล็ดไขผึ้งนี้ในการสร้าง ซ่อมแซม และปิดฝาหลอดรวง โดยจะใช้ขาคู่หลังเกี่ยวเกล็ดไข และส่งผ่านไปยังขาคู่หน้าซึ่งจะป้อนเกล็ดไขสู่กรามของผึ้ง ผึ้งงานใช้กรามเคี้ยวและตกแต่งเกล็ดไขในการสร้างรวงผึ้ง

นักวิทยาศาสตร์ศึกษาพบว่า ไขผึ้งนี้เป็นสารที่สังเคราะห์มาจากน้ำตาลในระบบทางเดินอาหารของตัวผึ้งงาน และสำหรับผึ้งแต่ละรังที่จะผลิตไขผึ้งออกมาได้หนัก 1 หน่วย น้ำหนักนั้น มันจะต้องกินนํ้าผึ้งเข้าไป 6.66- 8.80 หน่วยน้ำหนัก จากความจริงข้อนี้ เห็นได้ว่ากรรมวิธีปฏิบัติที่คนเลี้ยงผึ้งสามารถทำให้ผึ้งงานสร้างรวงภายในคอนหรือกรอบรวง และนำคอนนั้นมาใช้ซ้ำแล้วซ้ำอีก หลังจากการสกัดน้ำผึ้งออกจากรวง เป็นวิธีปฏิบัติที่มีส่วนช่วยเพิ่มผลผลิตน้ำผึ้งจากรัง เพราะประหยัดพลังงานหรือนํ้าผึ้งที่ผึ้งงานจะต้องใช้ในการสร้างรวงใหม่

ภาพตัวอย่างเฉยๆ นะคะ

ภาพตัวอย่างเฉยๆ นะคะ

ดังได้กล่าวแล้วว่า ไขผึ้งบริสุทธิ์มีสีขาว แต่ที่เราเห็นรวงผึ้งมีสีเหลืองอ่อนนั้น ก็เพราะเป็นเม็ดสีที่ติดมา กับละอองเกสร ซึ่งเม็ดสีเหล่านั้นสามารถละลายแทรกซึมเข้าไปในเนื้อไขผึ้งได้ สำหรับรวงผึ้งที่มีสีน้ำตาลเข้ม เกิดจากการที่มีอายุใช้งานนาน และสะสมอยู่ด้วยเศษผงของคราบผึ้ง ตลอดทั้งเม็ดสีต่าง ๆ

ไขผึ้งที่บริสุทธิ์จะมีกลิ่นคล้าย ๆ น้ำผึ้ง และจะหลอมเหลวที่อุณหภูมิ ประมาณ 65 องศาเซลเซียส ด้วยเหตุที่มันมีกรดผสมอยู่ด้วยในองค์ประกอบ ไขผึ้งที่หลอมเหลวจะทำปฏิกริยากับโลหะ ดังนั้น ในการหลอมไขผึ้งเพื่อวัตถุประสงค์ต่าง ๆ ควรหลีกเลี่ยงไม่ให้ไขผึ้งสัมผัสกับโลหะนานจนเกินไป จนทำให้ไขผึ้งเปลี่ยนเป็นสีนํ้าตาลคลํ้า ซึ่งจะทำให้ราคาตกตํ่าลง

เท่าที่ผ่านมา ปริมาณความต้องการไขผึ้งในตลาดโลกมีแต่จะสูงขึ้น และทำให้ราคาจำหน่ายไขผึ้งสูงขึ้นไปด้วย โดยทั่วไปแล้วราคาของไขผึ้งจะสูงกว่าราคาของนํ้าผึ้ง เนื่องด้วยเป็นผลผลิตพลอยได้ที่มาจากอุตสาหกรรมเลี้ยงผึ้ง ได้แก่ไขผึ้งที่หลอมได้จากฝาปิดหลอดรวงนํ้าผึ้งที่ถูกปาดออก ในขบวนการสกัดนํ้าผึ้งจากรวง และที่ได้จากการหลอมเศษรวงหรือรวงผึ้งเก่า ๆ ทำให้มีปริมาณจำกัด ปัจจุบันประเทศที่ส่งไขผึ้งออกสู่ตลาดโลกรายใหญ่ คือประเทศแทนซาเนีย ซึ่งได้ไขผึ้งจากขบวนการตีผึ้งหรือล่ารังผึ้งแบบโบราณ หรือจากรวงผึ้งที่ถูกคั้นเอาน้ำผึ้งออกแล้ว ด้วยกรรมวิธีเก่าแก่ อย่างที่เห็นปฏิบัติกับรังผึ้งมิ้ม หรือผึ้งหลวงในประเทศไทย

ความต้องการไขผึ้งจากตลาดโลกนั้น ก็ด้วยวัตถุประสงค์หลายอย่างด้วยกัน นับตั้งแต่อุตสาหกรรมการเลี้ยงผึ้ง ซึ่งต้องการไขผึ้งเพื่อไปรีดเป็นแผ่นฐานรวง (แผ่นรังเทียม) ศาสนาบางนิกายยังนิยมที่จะใช้เทียนที่ทำจากไขผึ้งบริสุทธิ์ เพราะถือว่าได้มาจากผึ้งงานซึ่งเป็นสัตว์พรหมจรรย์ ส่วนหนึ่งของความนิยมในเทียนจากไขผึ้งก็เนื่องมาจากการที่จุดแล้วไม่มีควัน อีกทั้งยังมีกลิ่นหอมอ่อน ๆ โชยมาด้วย ทำให้เทียนไขผึ้งแท้มีราคาสูงกว่าเทียนที่ทำจากพาราฟินหลายเท่าตัว วงการอุตสาหกรรมที่รับซื้อไขผึ้งในปริมาณที่มากที่สุด คืออุตสาหกรรมทำเครื่องสำอาง ซึ่งใช้ไขผึ้งในส่วนผสมของครีมทาหน้า รองพื้น ครีมนวดผิว ลิปสติก รูจ ฯลฯ นอกจากนั้นแล้ววงการแพทย์และเภสัชกรรมยังต้องการใช้ไขผึ้งเพื่อประโยชน์ต่าง ๆ ทางด้านนั้นอีกด้วย

Cr. สัตว์เลี้ยง.com

มีผลิตภัณฑ์อีกหลากหลายที่ใช้ไขผึ้ง นำไปแปรรูปได้นอกจากเทียนไขที่เราเห็นกันทั่วไป มีตั้งแต่ ครีมนวดผม โลชั่น แวกซ์เคลือบอาหาร ลิปสติก เฟอร์นิเจอร์ และอีกมากมาย

ขี้ผึ้งแท้, ไขผึ้งธรรมชาต, Bee Wax