พรอโพลิส คือ อะไร??

โพรโพลิส เป็นวัสดุสีน้ำตาลเข้ม เหนียว ที่ผึ้งผลิตจากยางไม้ด้วยวิธีการอันเร้นลับมีคุณสมบัติคล้ายกาว ใช้ซ่อมแซมรังผึ้งส่วนที่ฉีกขาดจากการรุกรานของศัตรูตัวใหญ่ ใช้ปิดท้องหกเหลี่ยมที่บรรจุตัวอ่อน บางคน เรียกว่า Beeglue หรือ กาวผึ้ง ผึ้งยังใช้โพรโพลิส ห่อหุ้มร่างศัตรู กรณีที่มันไม่สามารถเคลื่อนย้ายซากผู้รุกรานออกจากรังได้ และสิ่งพิสดาร คือว่าร่างที่ถูกโพรโพลิส ห่อหุ้มจะไม่เน่าเปื่อยเหมือนถูกทำเป็นมัมมี่
โพรโพลิส คนโบราณขูดโพรโพลิสจากรังผึ้ง ปั้นเป็นก้อนใส่ปากเคี้ยว รสขมฝาดเล็กน้อยแต่ชุ่มคอ ต้านแบคทีเรีย และไวรัส ป้องกันโรคเหงือกบวมและแผลในปาก แก้ไอ เจ็บคอ และต่อมทอนซิลอักเสบได้ ฮิปโปเครทิส (Hippocretes) บิดาแห่งการแพทย์ของโลกใช้โพรโพลิสในการรักษาฝี และบาดแผลต่าง ๆ ปัจจุบันเรารู้แล้วว่า โพรโพลิสมีส่วนประกอบที่ซับซ่อน อาทิเช่น ฟลาโวนอยด์เควียเซทิน (Quercetin) วิตามิน เกลือแร่ กรดไขมัน น้ำมันหอมระเหย แทนนิน ฯลฯ องค์ประกอบเหล่านี้ออกฤทธิ์ร่วมกันในการกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ต้านเชื้อแบคทีเรีย ไวรัส เชื้อราในหลอดทดลอง และต้านอนุมูลอิสระในร่างกาย แต่คุณสมบัติอาจแตกต่างกันตามชนิดยางไม้ที่ผึ้งใช้ผลิตโพรโพลิส

นักวิจัยของมหาวิทยาลัยในสหรัฐและบราซิลได้ร่วมกันศึกษาฤทธิ์ป้องกันฟันผุของโพรโพลิส จาก ประเทศบราซิล จำนวน 2,500 ตัวอย่าง พบสารประกอบบางตัวมีฤทธิ์ต้านแบคทีเรีย ลดการทำงานของเอ็นไซม์ที่ทำให้เกิดหินปูนจึงช่วยป้องกันฟันผุได้ การศึกษาในคิวบาพบฤทธิ์ฆ่าเชื้อ Giardia ของโพรโพลิสแรงกว่ายาแผนปัจจุบัน Tinidazole
ปัจจุบันมีการนำโพรโพลิสมาเป็นส่วนผสมในยาสีฟัน น้ำยาบ้วนปาก และหมากฝรั่ง โดยเชื่อว่ามันช่วยกระตุ้นภูมิคุ้มกัน ทำให้หลอดเลือดแข็งแรงขึ้น โดยเฉพาะบริเวณเหงือก ช่วยลดโรคเหงือกในผู้สูงวัย งานวิจัยอีกชิ้น ศึกษาฤทธิ์ของโพรโพลิสพบว่ามีฤทธิ์ต้านไวรัสเริม (Herps simplex) ซึ่งทำให้เกิดแผลเริมในปากและโรคเริมที่อวัยวะเพศ การใช้โพรโพลิสทันทีที่เริ่มมีอาการอาจช่วยลดการลุกลามได้ อย่างไรก็ตามแม้โพรโพลิสจะเป็นผลผลิตจากธรรมชาติโดยแท้ แต่ผู้ที่เป็นโรคหอบหืดหรือแพ้เหล็กในของผึ้งควรระมันระวังไว้ก็ดี
Cr.สรจักร ศิริบริรักษ์
ผู้เชี่ยวชาญด้านเภสัชสาธารณสุข
กระทรวงสาธารณสุข
Herbs for Health แพรว รายปักษ์ปีที่ 26 ฉบับที่ 602 หน้า 212 (25 กันยายน 2547)
บริษัทอมรินทร์พริ้นติ้งแอนด์พับลิชชิ่ง จำกัด (มหาชน)